Η Περιφέρεια Πελοποννήσου, ένας τόπος με σπάνια φυσική ομορφιά, ιστορικό μεγαλείο και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, μπαίνει σε μια νέα εποχή αναπτυξιακού σχεδιασμού με τη διαμόρφωση της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) για την ενίσχυση της εξωστρέφειας, του τουρισμού, του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας.
Με βασικό στόχο τη σύνδεση του τουριστικού προϊόντος με τις τοπικές κοινωνίες και τη δημιουργία ενός νέου, ελκυστικού, φιλόξενου και βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, η ΟΧΕ έρχεται να αξιοποιήσει τα βαθιά χαρίσματα της Πελοποννήσου και να προτείνει λύσεις σε διαχρονικές αδυναμίες που εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση του αναπτυξιακού της δυναμικού.
Τα βασικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την ταυτότητα της Πελοποννήσου
Η Περιφέρεια διαθέτει ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον με εντυπωσιακές εναλλαγές τοπίων, από τις ακτογραμμές της Μεσσηνίας μέχρι τα ορεινά συγκροτήματα του Πάρνωνα και του Ταϋγέτου. Το αγροτοδιατροφικό της αποτύπωμα παραμένει ισχυρό, ενώ το ιστορικό και πολιτιστικό της υπόβαθρο, με μνημεία από την αρχαιότητα έως τη βυζαντινή και νεότερη εποχή, συνιστούν συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Ωστόσο, η περιορισμένη πρόσβαση σε υποδομές μεταφορών, η αποσπασματικότητα στις τουριστικές πολιτικές, η χαμηλή παρουσία οργανωμένων επενδύσεων και η αδυναμία αξιοποίησης της δημιουργικής οικονομίας περιορίζουν τις δυνατότητες της περιοχής να μετατραπεί σε διεθνή πόλο έλξης. Η ανάγκη για ένα ολιστικό, συμπεριληπτικό και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Η Κοινωνική Οικονομία στο επίκεντρο του αναπτυξιακού μετασχηματισμού
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναδεικνύεται ζωτική η ανάγκη συμμετοχής της Ένωσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Πελοποννήσου (Κ.Α.Λ.Ο. Πελοποννήσου) στη δημόσια διαβούλευση και στη χάραξη του αναπτυξιακού σχεδιασμού της ΟΧΕ. Ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη έχει ήδη αναγνωριστεί διεθνώς από θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ILO και ο ΟΟΣΑ.
Σύμφωνα με επίσημες ευρωπαϊκές μελέτες, κάθε θέση εργασίας που δημιουργείται στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας κοστίζει έως και 60% λιγότερο από ό,τι στον συμβατικό ιδιωτικό τομέα, προσφέροντας ταυτόχρονα μεγαλύτερη κοινωνική υπεραξία. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται κυρίως σε τομείς όπως ο οικοτουρισμός, η πολιτιστική διαχείριση, η περιβαλλοντική προστασία, η εκπαίδευση και η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής—δηλαδή ακριβώς στους τομείς που στοχεύει να ενδυναμώσει η ΟΧΕ Πελοποννήσου.
Η ενεργή συμμετοχή του φορέα Κ.Α.Λ.Ο. Πελοποννήσου δεν θα είναι απλώς διαβουλευτικού χαρακτήρα. Αποτελεί στρατηγική επιλογή για την πραγματική αποκέντρωση, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, όπου το επιχειρείν υπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων και των τοπικών κοινοτήτων.
Τα πολλαπλασιαστικά οφέλη της συμμετοχής του φορέα Κ.Α.Λ.Ο.
- Ενίσχυση της απασχόλησης με μικρότερο κόστος: Η κοινωνική οικονομία αξιοποιεί τοπικούς ανθρώπινους πόρους, μετατρέποντας ανέργους σε ενεργούς κοινωνικούς επιχειρηματίες. Κάθε επιχείρηση κοινωνικού σκοπού που ενισχύεται μπορεί να παράγει πολλαπλάσιες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με μια παραδοσιακή επένδυση ίδιου προϋπολογισμού.
- Τοπική Κινητοποίηση και Αυτοδιαχείριση: Οι ΚοινΣΕπ, οι συνεταιρισμοί και οι κοινωνικές δομές έχουν ισχυρούς δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες. Ξέρουν τις πραγματικές ανάγκες, γνωρίζουν τα τοπικά δίκτυα και μπορούν να συνεργαστούν για κοινό όφελος με βάση την αρχή της αλληλεγγύης.
- Πολιτιστική και Περιβαλλοντική Ευαισθησία: Οι φορείς κοινωνικής οικονομίας επιλέγουν βιώσιμες λύσεις που σέβονται την ταυτότητα του τόπου. Ειδικά στον τομέα του πολιτισμού και του τουρισμού, αναδεικνύουν άυλα πολιτιστικά στοιχεία, ενισχύουν την τοπική γαστρονομία, την παράδοση και τις κοινότητες της υπαίθρου.
- Διασύνδεση με τη Δημιουργική Οικονομία: Οι κοινωνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται συχνά στον τομέα της τέχνης, της εκπαίδευσης, των ψηφιακών υπηρεσιών και της καινοτομίας. Έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν περιεχόμενο υψηλής προστιθέμενης αξίας και να ενισχύσουν την εξωστρέφεια του πολιτιστικού αποθέματος της Πελοποννήσου.
- Διαρκής Τοπική Παρουσία: Σε αντίθεση με πολλές εξωτερικές επενδύσεις που αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του κέρδους και ενίοτε αποσύρονται όταν μεταβληθούν οι συνθήκες, οι κοινωνικές επιχειρήσεις παραμένουν στον τόπο, καθώς λειτουργούν με βάση την ανάγκη και την τοπική δέσμευση.
Κάλεσμα για ένταξη της Κ.Α.Λ.Ο. Πελοποννήσου ως θεσμικού εταίρου
Η Ένωση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Πελοποννήσου έχει ήδη συγκεντρώσει σημαντική εμπειρία στην υποστήριξη τοπικών δομών, στην κατάρτιση νέων επιχειρηματιών, στη δημιουργία θεματικών δικτύων (π.χ. μονοπάτια, οικοτουρισμός, τοπικά προϊόντα) και στη διασύνδεση με εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς. Αποτελεί σήμερα τον φυσικό σύμβουλο της Περιφέρειας για κάθε πολιτική τοπικής ανάπτυξης με κοινωνική ανταποδοτικότητα.
Είναι η κατάλληλη στιγμή η Περιφέρεια να υιοθετήσει έναν συμμετοχικό σχεδιασμό, που να ενσωματώνει την κοινωνική οικονομία όχι μόνο ως αποδέκτη δράσεων, αλλά ως συνεργό στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή της ΟΧΕ. Μια τέτοια στρατηγική θα ενδυναμώσει το αναπτυξιακό αποτύπωμα της Πελοποννήσου και θα προσφέρει βιώσιμες λύσεις εκεί που απέτυχαν τα παραδοσιακά μοντέλα.
Η συμμετοχή του φορέα Κ.Α.Λ.Ο. Πελοποννήσου στην ΟΧΕ δεν είναι απλώς χρήσιμη. Είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη θα έχει κοινωνικό πρόσημο, θα στηρίζεται στις τοπικές δυνάμεις και θα φέρει πραγματική ευημερία στους πολίτες της Πελοποννήσου.