Σε μια εποχή όπου η ιστορική αλήθεια συχνά επισκιάζεται από πολιτικές σκοπιμότητες και εθνικιστικές αφηγήσεις, η φωνή του Νίκολα Καρέβ (Nikola Karev), ενός εκ των σημαντικότερων επαναστατών της Βαλκανικής ιστορίας, ξεχωρίζει για τη σαφήνεια και την ειλικρίνειά της. Ο Καρέβ, Βούλγαρος σοσιαλιστής και ηγέτης της Επανάστασης του Ίλιντεν το 1903, έχει καταγραφεί να δηλώνει ξεκάθαρα:
«Η Ιστορία λέει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν Έλληνας».
Η δήλωση αυτή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς προέρχεται από έναν άνθρωπο που δεν είχε λόγο να εξυπηρετήσει τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας. Αντιθέτως, ήταν ενεργός επαναστάτης που επιδίωκε την απελευθέρωση των Σλαβόφωνων πληθυσμών της Μακεδονίας από την Οθωμανική κυριαρχία. Ωστόσο, η προσήλωσή του στην ιστορική αλήθεια δεν του επέτρεψε να αγνοήσει την πολιτιστική και εθνολογική πραγματικότητα της αρχαιότητας.
Ο Νίκολα Καρέβ γεννήθηκε το 1877 στο Κρούσεβο, περιοχή της Οθωμανικής Μακεδονίας με μικτό πληθυσμό – Βλάχους, Έλληνες, Βούλγαρους και Αλβανούς. Ανήκε στο επαναστατικό κίνημα VMRO (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) και διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στη δημιουργία της βραχύβιας «Δημοκρατίας του Κρουσόβου» κατά την εξέγερση του Ίλιντεν. Ηγέτης με παιδεία και πολιτική αντίληψη, ο Καρέβ υπήρξε υπέρμαχος της συνεργασίας των εθνοτήτων και οραματιζόταν μια αυτόνομη Μακεδονία στο πλαίσιο μιας ευρύτερης βαλκανικής ομοσπονδίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η στάση του απέναντι στον Μέγα Αλέξανδρο ήταν απολύτως ρεαλιστική. Ο Καρέβ γνώριζε ότι ο Αλέξανδρος ήταν γιος του βασιλιά Φιλίππου της Μακεδονίας, μιας ελληνικής δυναστείας που μιλούσε ελληνικά, λάμβανε ελληνική παιδεία (με δάσκαλο τον Αριστοτέλη) και διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό μέχρι τις Ινδίες.
Η δήλωσή του λοιπόν δεν ήταν απλώς ένα ιστορικό σχόλιο, αλλά μια πράξη πολιτικής εντιμότητας. Σε εποχές που η εθνική ταυτότητα γινόταν όπλο προπαγάνδας, ο Καρέβ προτίμησε την αλήθεια από την ευκολία του εθνικού ψεύδους.
Σήμερα, η στάση του Καρέβ αποτελεί πολύτιμο μάθημα: η ιστορία δεν πρέπει να υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν και παραμένει Έλληνας, όχι επειδή το λέει η Ελλάδα, αλλά επειδή το λένε τα κείμενα, οι πηγές και οι ίδιοι οι σύγχρονοί του.
Η αναγνώριση αυτής της αλήθειας από έναν επαναστάτη που δεν καταγόταν από την Ελλάδα αποδεικνύει πως η Ιστορία έχει τη δική της φωνή – και όταν την ακούμε, μπορούμε να οικοδομήσουμε γεφυρωμένες σχέσεις μεταξύ λαών με ειλικρίνεια και σεβασμό.