Η κυβέρνηση προχωρά σε μια σημαντική μεταρρύθμιση στη διαχείριση των ελληνικών δασών, με τη δημιουργία ενός νέου υβριδικού μοντέλου συνεργασίας μεταξύ Δασικών Συνεταιρισμών και ιδιωτικών επιχειρήσεων, κυρίως βιομηχανιών επεξεργασίας ξύλου. Τρεις νέες υπουργικές αποφάσεις, που τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρο Σκυλακάκη, ανοίγουν τον δρόμο για την ανάθεση της διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων μέσω αυτών των σχημάτων.
Η διαβούλευση διαρκεί από τις 12 έως τις 21 Μαρτίου 2025, και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καταθέσουν προτάσεις μέσω email στο diaxeirisidason@prv.ypeka.gr ή να ενημερωθούν στα τηλέφωνα 213 15 12251 και 213 15 12261.
Οι Τρεις Υπουργικές Αποφάσεις: Τι Αλλάζει
Οι τρεις αποφάσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο της διαβούλευσης αφορούν:
1. Δημιουργία Μητρώου Υβριδικών Συνεργατικών Σχημάτων
Ένα νέο ηλεκτρονικό μητρώο θα καταγράφει όλες τις εταιρικές δομές που θα συμμετέχουν στη διαχείριση των δασών. Τα Υβριδικά Συνεργατικά Σχήματα (Υ.Σ.Σχη.) θα αποτελούνται κατά 50% από Δασικούς Συνεταιρισμούς και κατά 50% από ιδιωτικές επιχειρήσεις ή κοινοπραξίες. Η απόφαση ορίζει τις διαδικασίες εγγραφής και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
2. Ανάθεση Διαχείρισης Δασών – Νέοι Κανόνες
Καθορίζεται η διαδικασία επιλογής των αναδόχων που θα αναλάβουν τη διαχείριση των δασικών εκτάσεων, είτε ως Υβριδικά Συνεργατικά Σχήματα είτε ως Δασικοί Συνεταιρισμοί. Οι βασικοί άξονες περιλαμβάνουν:
- Αξιολόγηση των δασών βάσει κριτηρίων όπως η τοπογραφία, η προσβασιμότητα και οι κλιματικές συνθήκες.
- Όροι ανάθεσης: Ποια δάση διατίθενται, τι όγκος ξυλείας και βιομάζας μπορεί να συλλεχθεί, ποιες συντηρήσεις και βελτιώσεις πρέπει να γίνουν.
- Διαδικασία υποβολής προσφορών: Τι απαιτείται για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και πώς θα γίνεται η αξιολόγηση.
3. Οικονομική Στήριξη των Διαχειριστών των Δασών
Οι αναδόχοι που θα αναλάβουν τη διαχείριση των δασικών εκτάσεων θα λαμβάνουν ετήσια επιδότηση, η οποία θα προέρχεται από τα έσοδα των πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Το ύψος της επιδότησης θα υπολογίζεται με βάση τις πωλήσεις της βιομάζας και το επίπεδο δυσκολίας διαχείρισης κάθε δασικής περιοχής.
Το Σκεπτικό της Μεταρρύθμισης
Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος, η μεταρρύθμιση στοχεύει τόσο στην προστασία όσο και στην αξιοποίηση των δασών. Η απομάκρυνση της πλεονάζουσας βιομάζας, που αποτελεί καύσιμη ύλη για πυρκαγιές, θεωρείται κρίσιμη για την πρόληψη καταστροφικών δασικών πυρκαγιών. Παράλληλα, η εκμετάλλευση αυτών των υλών θα ενισχύσει τη δασική οικονομία, χωρίς να θυσιάζεται η περιβαλλοντική προστασία.
Η κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι το νέο μοντέλο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο περιβαλλοντικών δράσεων, όπως η εφαρμογή του προγράμματος Antinero (ύψους 600 εκατ. ευρώ) για καθαρισμούς δασών και δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, καθώς και αναδασώσεις και αντιπλημμυρικά έργα, συνολικού προϋπολογισμού 55,71 και 63,92 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Επιπλέον, προωθείται η δημιουργία αντιπυρικών ζωνών γύρω από οικισμούς υψηλού κινδύνου και η ανάπτυξη έργων ορεινής υδρονομίας.
Αντιδράσεις και Ερωτήματα: Ο Ρόλος των ΚΟΙΝΣΕΠ στη Διαχείριση των Δασών
Η νέα αυτή προσέγγιση στη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων ανοίγει τη συζήτηση για το ποιοι φορείς είναι πραγματικά κατάλληλοι να αναλάβουν ένα τόσο κρίσιμο έργο. Ενώ η προτεινόμενη δομή δίνει έμφαση στη συνεργασία των Δασικών Συνεταιρισμών με ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα έπρεπε να δοθεί σαφής προτεραιότητα στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ).
Οι ΚΟΙΝΣΕΠ διαθέτουν τον ιδανικό συνδυασμό τοπικής γνώσης, περιβαλλοντικής ευαισθησίας και κοινωνικής ευθύνης, καθώς λειτουργούν με γνώμονα το συλλογικό όφελος και όχι το αποκλειστικό κέρδος. Οι λόγοι που καθιστούν τις ΚΟΙΝΣΕΠ βασικούς εταίρους σε αυτή τη μεταρρύθμιση είναι οι εξής:
- Προστασία και βιώσιμη αξιοποίηση των δασών: Σε αντίθεση με τις καθαρά ιδιωτικές επιχειρήσεις, που μπορεί να εστιάσουν στη μεγιστοποίηση του κέρδους, οι ΚΟΙΝΣΕΠ λειτουργούν με οικολογικές και κοινωνικές αρχές, δίνοντας προτεραιότητα στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.
- Εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών: Οι ΚΟΙΝΣΕΠ συχνά αποτελούνται από ανθρώπους που ζουν κοντά στα δάση και έχουν άμεσο συμφέρον στη διατήρησή τους, διασφαλίζοντας μια βιώσιμη και συμμετοχική διαχείριση.
- Δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας: Οι συνεταιριστικές δομές μπορούν να εξασφαλίσουν σταθερή και αξιοπρεπή απασχόληση σε περιοχές όπου η ανεργία είναι υψηλή, ενισχύοντας την τοπική οικονομία.
- Αποτροπή εκμετάλλευσης των δασικών πόρων από μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες: Ο αποκλεισμός των ΚΟΙΝΣΕΠ από τη διαδικασία θα άφηνε χώρο σε μεγάλες βιομηχανίες να διαχειριστούν τα δάση με γνώμονα το εμπορικό όφελος, θέτοντας σε κίνδυνο την περιβαλλοντική ισορροπία.
Η Πρωτοβουλία του Γιάννη Λαγού
Προς αυτή την κατεύθυνση, ο Γιάννης Λαγός, πρόεδρος της Ένωσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Πελοποννήσου (Ένωση ΚΑΛΟ Πελοποννήσου), έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την ενίσχυση του ρόλου των ΚΟΙΝΣΕΠ στη διαχείριση των δασών. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι οι ΚΟΙΝΣΕΠ μπορούν να αναλάβουν κεντρικό ρόλο στη διαχείριση και προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, προτείνοντας ένα δίκτυο συνεργαζόμενων ΚΟΙΝΣΕΠ που θα εξασφαλίζει τη διαφανή, βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη διαχείριση των δασών.
Η πρότασή του έχει ήδη κερδίσει υποστηρικτές από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και περιβαλλοντικές οργανώσεις, καθώς αναγνωρίζεται ότι οι ΚΟΙΝΣΕΠ είναι ο καταλληλότερος φορέας για να παντρέψουν την περιβαλλοντική προστασία με την κοινωνική ευθύνη και την οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων.
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν η κυβέρνηση θα λάβει υπόψη της αυτή την πρόταση, ώστε η διαχείριση των ελληνικών δασών να γίνει με γνώμονα το συλλογικό συμφέρον και όχι αποκλειστικά το επιχειρηματικό κέρδος.