Μπορεί να γεννήθηκε στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας και να διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Kanazawa, όμως ο Hirofumi Sugawara έχει στραμμένο το βλέμμα του προς τη Δύση – πιο συγκεκριμένα, προς την Ελλάδα και τη Βυζαντινή της κληρονομιά. Πρόκειται για έναν ακαδημαϊκό που ακολούθησε τον δρόμο της καρδιάς και της έρευνας, γεφυρώνοντας χιλιάδες χιλιόμετρα και πολιτισμικές διαφορές με οδηγό την αγάπη του για τον ελληνικό και βυζαντινό πολιτισμό.
Ο Sugawara δεν είναι ένας συνηθισμένος καθηγητής: η ενασχόλησή του με τη Βυζαντινή Τέχνη ξεκίνησε από μία απλή επίσκεψη σε ελληνική εκκλησία στην περιοχή της Ερμού, όπου έγινε μάρτυρας της λατρείας των εικόνων από τους πιστούς. «Είχα διαβάσει για αυτό, αλλά όταν το είδα μπροστά μου, σοκαρίστηκα. Αναρωτήθηκα πώς συνδυάζεται αυτή η πρακτική με τις βιβλικές απαγορεύσεις περί ειδώλων. Αυτή η απορία ήταν και το σημείο εκκίνησης για την επιστημονική μου πορεία», εξηγεί.
Η πρώτη του επαφή με την Ελλάδα έγινε πριν τρεις δεκαετίες, όταν ακόμη ήταν φοιτητής με ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική ιστορία. Η επιθυμία του να φωτογραφίσει ναούς και αρχαιολογικά μνημεία ήταν το αρχικό του κίνητρο. Όμως, αντί για μια «κλασική» Ελλάδα, ήρθε αντιμέτωπος με ένα ζωντανό πολιτισμό βαθιά επηρεασμένο από τον Χριστιανισμό – γεγονός που του προκάλεσε έκπληξη αλλά και έντονο προβληματισμό.
Η ακαδημαϊκή του πορεία τον οδήγησε από την Καππαδοκία έως τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια και την Καστοριά, ερευνώντας τη βυζαντινή εικονογραφία, με έμφαση στις απεικονίσεις της Παναγίας. Η διδακτορική του διατριβή, που εκπονήθηκε με κρατική υποτροφία της Ιαπωνίας, ήταν αφιερωμένη στην Παναγία Βρεφοκρατούσα, μια εικόνα βαθιάς στοργής που – όπως ο ίδιος σημειώνει – αποτέλεσε καθοριστικό πρότυπο όχι μόνο για τη Δύση αλλά και για παγκόσμιες καλλιτεχνικές παραδόσεις.
Ο Sugawara εντοπίζει μάλιστα γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα στη βυζαντινή παράδοση και την ιαπωνική πολιτισμική κληρονομιά: «Στην Ιαπωνία, μέσω του Βουδισμού, υπάρχουν επίσης απεικονίσεις του θείου που βοηθούν τους πιστούς να το προσεγγίσουν. Όπως ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός μιλούσε για την αναγκαιότητα της εικόνας, έτσι κι εμείς έχουμε ανάλογες εικαστικές παραδόσεις. Οι μορφές αυτές ενώνουν τον άνθρωπο με το Άγνωστο.»
Παρά το γεγονός ότι στα ιαπωνικά σχολικά εγχειρίδια το Βυζάντιο καλύπτεται φειδωλά – μόλις λίγες γραμμές για τον Μέγα Κωνσταντίνο, τον Ιουστινιανό και την Εικονομαχία – τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει. Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, οι Βυζαντινές Σπουδές στην Ιαπωνία έχουν γνωρίσει άνθηση. Πανεπιστήμια όπως το Waseda έχουν εξελιχθεί σε σημαντικά κέντρα έρευνας για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ Ιάπωνες μελετητές, με εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο Τομογιούκι Μασούντα, συμβάλλουν ενεργά στην παγκόσμια βιβλιογραφία και στις εκθέσεις τέχνης.
Ο Sugawara είναι ένας από αυτούς που όχι μόνο μελετούν, αλλά αγαπούν βαθιά το αντικείμενο τους. Για εκείνον, το Βυζάντιο δεν είναι απλώς ένα ιστορικό φαινόμενο, αλλά ένας ζωντανός πολιτισμός που εξακολουθεί να εμπνέει και να συγκινεί. Μέσα από τις μελέτες, τις διαλέξεις και τα γραπτά του, χτίζει γέφυρες ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, αποδεικνύοντας ότι η τέχνη, η πίστη και ο πολιτισμός μπορούν να ενώνουν ανθρώπους ακόμη κι όταν τους χωρίζουν ωκεανοί.