Αποικία των Σπαρτιατών στο Φως της Δημοσιότητας… εκτός Λακωνίας
Η σημαντική έκθεση για την Basilicata στο Μουσείο Ακρόπολης και η ηχηρή σιωπή στη Σπάρτη
Ένα εξαιρετικής σημασίας πολιτιστικό γεγονός έλαβε χώρα πρόσφατα στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στο Μουσείο Ακρόπολης, χωρίς όμως να τύχει της παραμικρής προβολής ή αναφοράς στη Λακωνία —ούτε από τα τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, ούτε από τους πολιτιστικούς φορείς και την τοπική αυτοδιοίκηση. Πρόκειται για την περιοδική έκθεση με τίτλο «Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Basilicata. Θησαυροί που έρχονται στο φως», η οποία παρουσιάστηκε από 18 Οκτωβρίου 2024 έως 26 Ιανουαρίου 2025 και φώτισε την ιστορική σημασία της περιοχής του Τάραντα, της μοναδικής αποικίας που ίδρυσαν οι Σπαρτιάτες στην Ιταλία.
Η έκθεση φιλοξενήθηκε στην Αίθουσα των Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης και αποτελεί καρπό μακροχρόνιας συνεργασίας Ιταλών επιστημόνων και αρχαιολόγων. Μέσα από περισσότερα από 300 αρχαιολογικά ευρήματα που προέρχονται από το Εθνικό Μουσείο της Σιρίτιδας, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Μεταποντίου και τα Εθνικά Μουσεία της Matera, ο επισκέπτης ήρθε σε επαφή με έναν ολόκληρο κόσμο που αναπτύχθηκε στην περιοχή της σημερινής Basilicata, από το τέλος της Εποχής του Χαλκού (11ος αι. π.Χ.) έως και τον 6ο αι. π.Χ.
Πολλά από τα εκθέματα, τα οποία μέχρι πρόσφατα παρέμεναν αθέατα στο κοινό, καθώς βρίσκονταν αποθηκευμένα, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά. Η έκθεση ανέδειξε τις πολιτισμικές και εμπορικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ελληνικών φύλων —ανάμεσά τους και οι Λακεδαιμόνιοι— και των τοπικών πληθυσμών που κατοικούσαν στην ενδοχώρα της νότιας Ιταλίας, παρουσιάζοντας ένα τοπίο γεμάτο κινητικότητα, ανταλλαγές, φιλοξενία και εμπορική δραστηριότητα.
Το ιστορικό και πολιτιστικό βάρος του Τάραντα για τη Λακωνία είναι τεράστιο. Η πόλη ιδρύθηκε από Σπαρτιάτες τον 8ο αιώνα π.Χ. και αποτέλεσε μοναδική περίπτωση αποικίας της Σπάρτης, συνδέοντας έτσι τη Δωρική παράδοση με τη Μεγάλη Ελλάδα (Magna Graecia). Παρ’ όλα αυτά, και παρά τη λαμπρή παρουσίαση της έκθεσης στην ελληνική πρωτεύουσα, καμία σχετική αναφορά ή πρωτοβουλία δεν υπήρξε από φορείς της Λακωνίας. Η σιωπή των τοπικών ΜΜΕ, των πολιτιστικών συλλόγων και της τοπικής αυτοδιοίκησης μπροστά σε ένα γεγονός τόσο στενά δεμένο με την ιστορική της ταυτότητα είναι απογοητευτική.
Η έκθεση οργανώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας (Γενική Διεύθυνση Μουσείων), σε συνεργασία με τα Εθνικά Μουσεία της Matera, την Περιφερειακή Διεύθυνση των Εθνικών Μουσείων της Basilicata και το Υπουργείο Εξωτερικών Υποθέσεων και Διεθνούς Συνεργασίας της Ιταλίας. Σημαντική ήταν και η υποστήριξη της Πρεσβείας της Ιταλίας στην Ελλάδα, του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, καθώς και η συνεργασία με το Μουσείο Ακρόπολης.
Παράλληλα με την κύρια έκθεση, στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο στην Αθήνα παρουσιάστηκαν σε ειδική προθήκη περίπου 20 ακόμα αντικείμενα από την περιοχή της Basilicata, ενισχύοντας το αφήγημα αυτής της μοναδικής πολιτισμικής επαφής.
Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση και τις δράσεις στο Ιταλικό Ινστιτούτο υπάρχουν στην ιστοσελίδα: iicatene.esteri.it
Η παντελής απουσία της Λακωνίας από ένα τόσο σημαντικό πολιτιστικό γεγονός γεννά ερωτήματα. Δεν είναι μόνο μια χαμένη ευκαιρία για πολιτιστική εξωστρέφεια, αλλά και ένα ανησυχητικό δείγμα αδυναμίας σύνδεσης με τις ίδιες τις ρίζες της τοπικής ταυτότητας.