Με αφορμή την πρόσφατη ερώτηση της Νάγιας Γρηγοράκου προς την Υπουργό Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, επανέρχεται στο προσκήνιο η σημασία αλλά και η αβεβαιότητα που περιβάλλει την αρχαιολογική έρευνα στον Άγιο Βασίλειο Ξηροκαμπίου Λακωνίας. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους μυκηναϊκούς αρχαιολογικούς χώρους της Πελοποννήσου, ο οποίος έχει ήδη αποκαλύψει εντυπωσιακά ευρήματα: κατάλοιπα μυκηναϊκού ανακτόρου, πινακίδες Γραμμικής Β’, τοιχογραφίες, μεταλλικά αντικείμενα, αγγεία και κοσμήματα.
Η ερώτηση της κας Γρηγοράκου αφορά:
- το στάδιο στο οποίο βρίσκονται σήμερα οι ανασκαφές,
- την πρόβλεψη για τη συνέχισή τους,
- και το αν προβλέπεται η δημιουργία εκθεσιακού χώρου στο Ξηροκάμπι για τα ευρήματα.
Ωστόσο, στο δημόσιο διάλογο υπάρχουν και πρόσθετα ερωτήματα, που οφείλει να θέσει ο δημοσιογράφος και η τοπική κοινωνία προς τις αρμόδιες αρχές:
Πού βρίσκονται σήμερα τα ευρήματα;
Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής επίσημη ανακοίνωση για το σε ποιο μουσείο ή αρχαιολογική αποθήκη φιλοξενούνται τα ευρήματα του Αγίου Βασιλείου. Πρόκειται για αντικείμενα υψηλής ιστορικής αξίας, που ανήκουν τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και –συμβολικά και ουσιαστικά– στον λακωνικό λαό. Η τοπική κοινωνία δικαιούται να γνωρίζει πού ακριβώς φυλάσσονται και αν είναι προσβάσιμα για έρευνα ή έκθεση.
Αληθεύει ότι πρόκειται να μεταφερθούν στο εξωτερικό για δέκα χρόνια;
Κυκλοφορούν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες πως ενδέχεται να σταλούν ευρήματα από τον Άγιο Βασίλειο σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού για δέκα χρόνια, με σκοπό τη μελέτη ή την έκθεσή τους. Εάν αυτό ισχύει, τίθενται σοβαρά ερωτήματα:
- Ποια είναι η χώρα και το πανεπιστημιακό ίδρυμα που θα τα φιλοξενήσει;
- Με ποια κριτήρια επιλέχθηκε αυτή η λύση και βάσει ποιας συμφωνίας με το ελληνικό κράτος;
- Θα επιστρέψουν τα ευρήματα ακέραια, και σε ποιο χρονικό ορίζοντα;
- Γιατί δεν επιλέγεται η παρουσίαση και η αξιοποίησή τους στον τόπο όπου ανακαλύφθηκαν, ενισχύοντας τον πολιτιστικό τουρισμό της Λακωνίας;
Η ανάγκη για διαφάνεια και τοπική συμμετοχή
Η σιωπή γύρω από την τύχη των ευρημάτων γεννά ανησυχία. Η προστασία και η ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής δεν είναι μόνο ευθύνη του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και δικαίωμα των τοπικών κοινωνιών να συμμετέχουν στον σχεδιασμό και τη διαχείρισή του.
Ζητείται λοιπόν από την πολιτεία:
- να ενημερώσει επισήμως πού βρίσκονται τα ευρήματα,
- να απαντήσει ξεκάθαρα αν υπάρχει σχεδιασμός μεταφοράς τους στο εξωτερικό,
- και να προχωρήσει στη δημιουργία μόνιμου ή περιοδικού εκθεσιακού χώρου στο Ξηροκάμπι ή στην ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης.
Ο Άγιος Βασίλειος είναι αναμφίβολα ένας πολιτιστικός θησαυρός. Το ερώτημα είναι: θα μείνει στη Λακωνία, ή θα γίνει “αντιπρόσωπος” της, μακριά από τον τόπο του;