Το Υπουργείο Πολιτισμού εξέδωσε επίσημη απάντηση στην καταγγελία κατοίκων της Τρίπολης σχετικά με τη διάσωση της διατηρητέας Βίλας Τουρκοβασίλη, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της βουλευτού της Ελληνικής Λύσης, Σοφίας-Χάϊδως Ασημακοπούλου.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, η Βίλα Τουρκοβασίλη, που βρίσκεται επί των οδών Καλαμών και Χατζησαράντου, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο κτίριο με απόφαση του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ από το 1994. Οι αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Τρίπολης είναι υπεύθυνες για τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης, ενώ κάθε επέμβαση πρέπει να εγκρίνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Το Υπουργείο Πολιτισμού, αφού εξέτασε το ζήτημα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν έχει αρμοδιότητα, καθώς το κτίριο δεν πληροί τις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ως μνημείο, και εξέδωσε σχετική υπουργική απόφαση.
Ωστόσο, η απάντηση του ΥΠΠΟ παρουσιάζει σοβαρές ασάφειες και γεννά σημαντικά ερωτήματα:
- Η αντίφαση στη διαδικασία του ΥΠΠΟ:
Το Υπουργείο Πολιτισμού δηλώνει ότι δεν έχει αρμοδιότητα, ωστόσο προηγουμένως εξέτασε την υπόθεση και αποφάσισε ότι το κτίριο δεν πρέπει να χαρακτηριστεί ως μνημείο. Αυτό υποδεικνύει ότι το ΥΠΠΟ είχε τη δυνατότητα να αξιολογήσει το κτίριο και να πάρει απόφαση για το καθεστώς του. Αν όμως μπορούσε να το εξετάσει, τότε γιατί δηλώνει ότι δεν έχει καμία αρμοδιότητα στη συνέχεια; Η ανακοίνωση αφήνει αναπάντητο το ερώτημα αν η απόφαση περί μη χαρακτηρισμού σημαίνει και έλλειψη οποιασδήποτε ευθύνης για το μέλλον του κτιρίου. - Ασάφεια στη διάκριση μεταξύ «διατηρητέου» και «μνημείου»:
Η Βίλα Τουρκοβασίλη προστατεύεται ως διατηρητέο κτίριο, αλλά το ΥΠΠΟ έκρινε ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις για χαρακτηρισμό ως μνημείο. Η ανακοίνωση, όμως, δεν εξηγεί ποιες είναι οι πρακτικές συνέπειες αυτής της απόφασης. Διατηρείται το ίδιο επίπεδο προστασίας; Η απουσία του χαρακτηρισμού ως μνημείο περιορίζει τη δυνατότητα ένταξης του κτιρίου σε προγράμματα χρηματοδότησης για αποκατάσταση; Αν υπάρχει κίνδυνος εγκατάλειψης ή φθοράς, ποιος έχει την ευθύνη να διασφαλίσει τη συντήρησή του; - Ασάφεια σχετικά με τις υποχρεώσεις του Δήμου Τρίπολης:
Το ΥΠΠΟ αναφέρει ότι οι εργασίες εκτελούνται από τον Δήμο, χωρίς όμως να διευκρινίζει αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο αποκατάστασης. Δεν παρέχονται πληροφορίες για το αν οι εργασίες έχουν ξεκινήσει, αν έχουν εγκριθεί σχετικές μελέτες ή αν έχουν εξασφαλιστεί κονδύλια. Αν ο Δήμος έχει την αποκλειστική ευθύνη, ποια είναι η στάση του απέναντι στη συντήρηση του κτιρίου; Αν δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σχέδια, κινδυνεύει το κτίριο να αφεθεί στην τύχη του λόγω έλλειψης πρωτοβουλιών; - Χρονική ασάφεια στην υπουργική απόφαση:
Η ανακοίνωση αναφέρει την υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/243653/19-9-24, με ημερομηνία Σεπτεμβρίου 2024, ενώ η απάντηση του ΥΠΠΟ δίνεται τον Μάρτιο του 2025. Αν η απόφαση είχε ήδη εκδοθεί μήνες πριν από την καταγγελία των κατοίκων, τότε η εξέταση του θέματος είχε ήδη ολοκληρωθεί και η ερώτηση της βουλευτού απλώς επιβεβαίωσε μια προγενέστερη απόφαση. Αυτό δείχνει ότι το ΥΠΠΟ δεν έκρινε απαραίτητο να επανεξετάσει το ζήτημα παρά τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας. - Έλλειψη σχεδιασμού για τη διάσωση του κτιρίου:
Το ΥΠΠΟ δηλώνει ότι δεν έχει αρμοδιότητα, αλλά δεν προτείνει καμία λύση για τη διάσωση του κτιρίου. Δεν αναφέρεται εάν υπάρχει τρόπος να διασφαλιστεί η συντήρησή του μέσω άλλων φορέων, αν μπορεί να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα αποκατάστασης ή αν υπάρχει δυνατότητα συνεργασίας με την τοπική αυτοδιοίκηση για την εξεύρεση χρηματοδότησης. Αντί να παρέχει κατεύθυνση ή προτάσεις, το ΥΠΠΟ αποποιείται κάθε ευθύνη, αφήνοντας την τύχη του κτιρίου αβέβαιη.
Η Βίλα Τουρκοβασίλη αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Τρίπολης και της Αρκαδίας, αλλά η στάση του ΥΠΠΟ δημιουργεί εύλογες ανησυχίες. Αντί να δώσει απαντήσεις που θα καθησυχάσουν τους πολίτες, η ανακοίνωση υπογραμμίζει την ασάφεια που επικρατεί γύρω από τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αν το ζήτημα αφορά αποκλειστικά τον Δήμο, ποια μέτρα έχει λάβει για τη διάσωση του κτιρίου; Και αν τελικά το κράτος δεν έχει καμία αρμοδιότητα, ποιος θα φροντίσει να μην καταρρεύσει ένα ακόμα ιστορικό κτίριο, παραδομένο στην εγκατάλειψη και τη γραφειοκρατία;
Η τοπική κοινωνία απαιτεί σαφείς απαντήσεις, έμπρακτη στήριξη και κυρίως ουσιαστικές ενέργειες, αντί για μια διαδικασία όπου οι φορείς απλώς μεταθέτουν τις ευθύνες ο ένας στον άλλον.