Το ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων αποστάσεων Ε4 αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα δίκτυα πεζοπορικών διαδρομών της ηπείρου. Από τα Πυρηναία μέχρι την ανατολική Κρήτη, το Ε4 διατρέχει δασώδη βουνά, ιστορικά χωριά και εντυπωσιακά τοπία, προσφέροντας στους πεζοπόρους τη δυνατότητα μιας αυθεντικής εμπειρίας. Η ελληνική διαδρομή του, που ξεκινά από τα βόρεια σύνορα της χώρας και καταλήγει στην Κρήτη, θα μπορούσε να είναι ένα σπάνιο εργαλείο ανάπτυξης του ήπιου τουρισμού. Δυστυχώς όμως, η πραγματικότητα απέχει πολύ από το ιδανικό.
Αν και το Ε4 φιγουράρει στον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορεινής Πεζοπορίας (ERA), στην πράξη δεν είναι πιστοποιημένο σύμφωνα με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η ERA δεν θεωρεί την ύπαρξη ή την παλιά σήμανση ενός μονοπατιού επαρκή λόγο για τη διατήρησή του στον χάρτη της. Έχει θέσει αυστηρά κριτήρια πιστοποίησης, όπως συμβαίνει με το σύστημα “Leading Quality Trails – Best of Europe”, τα οποία σχετίζονται με τη σήμανση, τη συντήρηση, την εμπειρία του πεζοπόρου και τη διαρκή επιτήρηση των διαδρομών. Μέχρι σήμερα, μόνο το Menalon Trail στην Αρκαδία έχει καταφέρει να αποκτήσει αυτή τη διάκριση στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να ελκύει και τον μεγαλύτερο αριθμό πεζοπόρων σε όλη την Ελλάδα.
Τα υπόλοιπα τμήματα του Ε4, αν και κάποτε σχεδιάστηκαν με φροντίδα από την Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας και Αναρρίχησης, βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Πολλά από αυτά είναι πλήρως εγκαταλελειμμένα, με σήμανση που έχει ξεθωριάσει ή εξαφανιστεί, διαδρομές καλυμμένες από βλάστηση, και άλλες που πλέον περνούν μέσα από χωματόδρομους ή ακόμα και ασφαλτόδρομους, χωρίς καμία πρόβλεψη για την ασφάλεια ή την εμπειρία του πεζοπόρου.
Το μονοπάτι εισέρχεται στη Λακωνία από τις Καρυές και διασχίζει τη Σπάρτη, τον Μυστρά, την Αναβρυτή, το καταφύγιο του Ταϋγέτου, την Άρνα και τελικά κατηφορίζει προς το Γύθειο. Η διαδρομή αυτή, αν και πανέμορφη και πλούσια σε ιστορικό και φυσικό ενδιαφέρον, βρίσκεται εδώ και χρόνια σε κακή κατάσταση. Αν και σε καλύτερη κατάσταση από άλλα τμήματα στην Ελλάδα, ωστόσο δεν αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών σε σοβαρούς αριθμούς.
Η ERA έχει εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με την παρουσία του Ε4 στον ελληνικό χώρο. Σύμφωνα με πληροφορίες από ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στο πεζοπορικό δίκτυο της Ευρώπης, δεν αποκλείεται στο μέλλον να αφαιρεθούν από την επίσημη ιστοσελίδα της ERA τμήματα του Ε4 στην Ελλάδα — ή και το σύνολο του — αν δεν υπάρξει επίσημη προσπάθεια επαναχάραξης, πιστοποίησης και συνεχούς φροντίδας.
Αυτό το ενδεχόμενο δεν θα αποτελούσε μόνο πλήγμα για την εικόνα της χώρας ως ελκυστικού προορισμού φυσιολατρικού τουρισμού, αλλά και απόδειξη μιας ευρύτερης αδράνειας. Παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον πεζοπορικό τουρισμό διεθνώς, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη καταφέρει να θεσμοθετήσει ένα σύστημα αξιολόγησης, πιστοποίησης και διαχείρισης των μονοπατιών της. Οι τοπικές πρωτοβουλίες, όσο αξιόλογες κι αν είναι, δεν αρκούν από μόνες τους.
Η περίπτωση του Ε4 στην Ελλάδα, αντί να είναι σημείο υπερηφάνειας, τείνει να εξελιχθεί σε παράδειγμα εγκατάλειψης. Κι όμως, η χώρα διαθέτει ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον, ιστορικό βάθος και γεωγραφική ποικιλομορφία που θα μπορούσαν να της εξασφαλίσουν ηγετική θέση στο πεδίο του πεζοπορικού τουρισμού — αν υπήρχε πολιτική βούληση, σχεδιασμός και μακροπρόθεσμη στρατηγική.